داستایوفسکی و نیچه

اما امروزه همۀ انسان‌های کوچک ترحم را فضیلت می‌‏نامند: آنها برای بداقبالی بزرگ، زشتی بزرگ، ناکامی بزرگ، احترامی قائل نیستند! این واپسین سخن فلسفۀ تراژدی است؛ نه برای انتقال همۀ هراس‌‏های زندگی به قلمرو چیزدرخود، بیرون از مرزهای احکام ترکیبیِ پیشینی، بلکه برای احترام به آنها! آیا پوزیتیویسم یا ایده‌آلیسم می‌‏توانند از این رهگذر پاسخی به «زشتی» بدهند؟ وقتی نیکلای گوگول دستنویس‌‏های جلد دوم نفوس مرده را سوزاند مجنونش خواندند؛ وگرنه محال بود ایده‌آل‌‏ها را نجات داد. اما گوگول وقتی دستنویس قیمتی‌‏اش را سوزاند بیشتر حق داشت تا وقتی که آن را نوشت. این چیزی است که ایده‌آلیست‌‏ها هرگز در برابرش مدارا نخواهند کرد؛ آنها به «آثار گوگول» نیاز دارند، ولی کاری به خودِ گوگول، به «بداقبالی بزرگ، زشتی بزرگ و ناکامی بزرگ» او ندارند. پس بگذار قلمروی فلسفه را تا ابد ترک گویند!