تاج محل

بيش از سه قرن است که مردم به دشت «اگرا» براي ديدن تاج محل، موسوم ممتازمحل، بستر ابدي «ارجمندبانو» ملکه هندوستان مي‌روند و بر اين بناي سراپا سپيد با اعجاب مي نگرند. انگار طليعه جاودانگي و نماد زيباترين زيبايي‌هاست که جهان آفرينش آفريده است. چه بود که اين بلور فراسوي زيبايي را آفريد؟ فقط عشق که پاک‌ترين درخشش نهاد انساني است.

شاه جهان شاهنشاه هندوستان، امپراتور جهان، تازيانه خشم و رحمت الهي، اسطوره‌اي که بر ارابه‌اي زرين بر تارک گنبد هندوستان مي‌ايستاد و مردم بر او کرنش مي‌کردند، در اوج کبريايي اسير و بنده خودخواسته عشق افسانه‌اي خويش به همسرش بود.

شاه جهان نيمي از عمر را در کنار همسرش، و نيمي ديگر را به ياد او، و در اندوه بي‌پايان نيستي او به سر برد. تسلايش زيستن به ياد او بود. مي‌خواست روح همسرش را در کالبدي بدمد که پاکي و زلالي عشق را تجلي کند. با اين اميد تاج محل را بنا کرد.

بيست هزار زن و مرد در بيست و دو سال باقي عمر شاه جهان، به احداث اين بنا همت گماردند. زبده‌ترين معماران آن عصر از چهارگوشه جهان، از ايران، از سراسر هندوستان، از کشمير، از ترکيه و هر کشور صاحب هنري، در اگرا گرد آمدند تا اين شاهکار بديع را خلق کنند. نفيس‌ترين سنگ مرمر سفيد، گرانبهاترين جواهر امپراتوري مغول به دست نامي‌ترين هنرمندان آن زمان، در اين بنا بکار رفت تا اعجاز هنر را جلوه‌گر سازد. نرده مرمرين دور گور که نفاست و ظرافت آن بي‌بديل است به دست «مورتي» پيکرتراش هندو و خالق تنديس خدايان ساخته شد و خود و همسرش عمر را بر آن نهادند.

عشق شاه جهان و ارجمند هر چند ناب و بي‌آميغ، ولي حاصل آن فرزنداني بود که به هم تاختند و براي تصاحب تخت طاووس، ديهيم پادشاهي امپراتوري مغول، دست به خون يکديگر آلودند.

«تي. ان. موراري» با خامه‌اي شيرين اين داستان بيادماندني را نقل مي‌کند و همراه با آن بخشي از تاريخ قرن هفدهم ميلادي هندوستان را ورق مي‌زند. قدرت بيکران امپراتوري مغول را شرح مي‌دهد که در راس آن مردي که بر پيل کوه‌پيکر مي‌نشست و هزران اسير مي‌گرفت، خود اسير عشق همسر خويش بود.