خواب آشفته نفت (4)(از قرارداد دارسی تا سقوط رضا شاه)

آن روز که مظفر الدين شاه امضاي خود را پاي قرار نامچه اي نهاد که امتياز بهره برداري از نفت سر تا سر ايران -به استثناي ايالت شمالي هم مرز با روسيه-به آن استراليايي انگليسي تبار ويليام ناکس دارسي اعطا مي کرد نه او مي دانست چه مي کند و نه آن ماجرا جوي گمنام مي دانست که کليد چه گنج رواني را به دست آورده است.
آنگاه که امتياز نامه امضا شد و شرايط و مقررات آن را از پرده بر افتاد ماده شش آن بيش از هر چيز ديگر مايه خشم و غضب روسيه گرديد زيرا که آن دولت خود در نظر داشت چنين خط لوله اي را احداث کند و طرح آن را در اوت 1901(مرداد1280)به تصويب نيکولاي دوم تزار روسيه رسيده بود و تزار از آن به عنوان طرحي که قرار است«موجب افزايش نفوذ ما در ايران و سواحل اقيانوس هند گردد»ياد کرده بود.
اگر ماده ششم قرار داد دارسي در آن زمان مايه آشفتگي روسيه مي گرديد همين ماده بعدها امريکايي ها را نيز که در پي تحصيل امتياز نفت شمال ايران بودند ولي راه را براي صادرات آن بسته مي يافتند ناراحت مي کرد.